"

در ابتدا نگاهی داریم به آثار و جاذبه های گردشگری هندوستان و در بخش بعدی مهمترین آثار شهر حیدرآباد را خواهیم آورد.

بخش اول: جاذبه های گردشگری هندوستان:

بندر گوا منطقه فوق العاده زیبایی است که سواحل شنی وسیع، زیبا، آرام و لذت بخشی دارد.
طبیعت به شدت سبز، نخل‌های زیباترین سواحل و مراکز تفریحی ساحلی و امکانات مطلوب گردشگری با هزینه نسبتا کم از مهمترین عوامل جذب گردشکران به این منطقه است.

افزون بر محیط طبیعی کلیسای بوم ژیزوس همراه با مومیایی زاویر مقدس در منطقه گوای کهنه شهرت و جذابیت ویژه‌ای دارد. کار ساخت این کلیسا از سال ۱۵۹۴ میلادی آغاز شده ودر سال ۱۶۰۵ به پایان رسیده است. کل مخارج احداث کلیسا را یک مرد پرتغالی اهدا کرده است.

پیکر مومیایی شده زاویر مقدس در تابوتی شیشه‌ای و بر روی یک طاق بلند و در پشت حصار شیشه‌ای قابل رویت است. پوست سیاه خشکیده که به روی جمجمه کشیده شده، با چشمهای بسته از فاصله نچندان دور قابل تشخیص است.
بیش از ۴۵۵ سال است که پیکر این مُبلغ اسپانیایی کیش مسیحیت در گوای کهنه است. مردم محلی معتقدند که جسد او مومیایی نیست و به‌طور طبیعی همین‌طور حفظ شده است. هر ده سال یکبار جسد را از طاق بیرون می‌آورند تا بازدیدکنندگان کلیسا یتوانند او را از نزدیک ببینند. فرانسیس زاویر مقدس، نخستین مبلغ مسیحیت در گوا بود که سال ۱۵۴۲ وارد گوا شد و ۱۰ سال در اینجا ماند و طی این ۱۰ سال به ژاپن، مالزی، اندونزی و سری لانکا هم سفر کرد. در راه رسیدن به چین، بیمار شد و در روز سوم دسامبر ۱۵۵۲ در یک جزیره درگذشت.

او آن زمان ۴۶ سال داشت. پس از مرگ جسدش را در چین به خاک سپردند، ولی او قبل از مرگ وصیت کرده بود در هر کجای دنیا که بمیرد باید پیکرش را به گوا بیاورند. گفته می‌شود به خاطر همین وصیت چهار ماه پس از مرگ زاویر، گور او را گشودند و جسد را دست نخورده یافتند، یعنی جسد بطور معجزه‌آسایی نگندیده بود. پیکر او را از چین به گوا آوردند و اکنون در این کلیسا آرمیده است.

افزون بر آن تندیس گاندی در گوا، کلیسای سنت فرانسیس، کلیسای جامع گوا، سنت آگوستین بازار مارگو، کلیسای مارگو، کلیسای سنت آندرو، معبد ماهاسیا، کلیسای پتناجیم، بازار ماپوسا و بازار آنجونا از مراکز دیدنی منطقه گوا به شمار می‌روند.

گجرات:
گُجَرات به زبان گجراتی  ગુજરાત، ایالتی در غرب هندوستان است. مساحت آن ۱۹۶٬۰۲۴ کیلومتر مربع و طبق سرشماری سال ۲۰۰۱ جمعیت این ایالت ۵۰٬۶۷۱٬۰۱۷ نفر بوده‌ است. گجرات صنعتی‌ترین منطقه در کشور بزرگ هند محسوب می‌شود: ۱۹٫۸ درصد کل تولیدات صنعتی هند از این ایالت است. همچنین ۱۰ درصد محصولات معدنی، ۲۰ درصد صادرات، ۲۵ درصد تولید منسوجات، ۴۰ درصد تولیدات دارویی، ۴۷ درصد تولیدات پتروشیمی از این ایالت است.

گجرات با ۱۶۷۰ کیلومتر مربع طولانی‌ترین ساحل این کشور را دارد.گجرات از سوی شمال غربی به کشور پاکستان و از شمال شرقی به ایالت راجستان، از سوی شرق به مادیا پرادش و از جنوب به مهاراشترا محدود می‌شود. دریای عرب ساحل غربی این ایالت را تشکیل می‌دهد. مرکز ایالت گجرات شهر گاندی‌نگر است. این شهر با طرح و برنامه‌ریزی شهری ساخته‌شده است. مرکز پیشین ایالات یعنی احمدآباد که هنوز مرکز تجاری گجرات به شمار می‌آید نزدیک به گاندی‌نگر است. گجرات یکی از مراکز مهم زرتشتیان یا پارسیان هند است.

هاریانا:
هاریانا به هندی: हरियाणा، به پنجابی:  ਹਰਿਆਣਾ، یکی از ایالات شمالی کشور هند است. این ایالت در سال ۱۹۶۶ از ایالت پنجاب جدا شد.مرکز ایالت هاریانا شهر چندیگر ولی بزرگ‌ترین شهر آن فریدآباد است. هاریانا از ایالت‌های صنعتی هند است و شهر گورگائون در این ایالت از مراکز فناوری اطلاعات و خودروسازی است. معنی نام هاریانا را برخی «محل آمدن خدا» و برخی «آریانا (سرزمین آریا)» دانسته‌اند.

هیماچال پرادش:

هیماچال پــِرادش به هندی हिमाचलप्रदेश، یکی از ایالات شمال غربی کشور هند است. مرکز این ایالت شهر شیملا است. معنی واژگانی نام این ایالت «سرزمین کوه‌های برفی» است. نام این منطقه در قدیم دِوا بومی (به معنی سرزمین خدا) بود. حضور آریاییان در این منطقه به پیش از دوره ریگ‌ودا می‌رسد.

جامو و کشمیر:

جامو و کشمیر شمالی‌ترین ایالات جمهوری هند است. مرکز تابستانی این ایالت شهر سرینگار و مرکز زمستانی آن شهر جامو است. بیشتر خاک این ایالت در رشته کوه‌های هیمالایا قرار گرفته است. این ایالت از شمال شرقی با جمهوری خلق چین مرزهای مشترک دارد و با ایالت‌های هیماچال پرادش و پنجاب از جنوب و بخش تحت نظارت پاکستان کشمیر معرف به کشمیر آزاد و منطقه شمالی کشمیر از غرب و جنوب غرب هم‌مرز است. منطقه سابق شاهنشین جامو و کشمیر مورد مناقشه بین کشورهای چین، هند و پاکستان است. ایالت هندی جامو و کشمیر توسط پاکستان به‌نام کشمیر اشغال‌شده هند نامیده می‌شود. حاکمیت این منطقه مورد اختلاف هند و پاکستان است و حتی منطقه اقصای چین که تحت تصرف چین است مورد ادعای هند بوده و دولت هندوستان اقصای چین را جزو ایالت جامو و کشمیر می داند. جامو و کشمیر هجدهمین ایالت پرجمعیت هند است؛ جمعیت این ایالت در سال ۲۰۰۱م برابر با ۱۰٬۱۴۳٬۷۰۰ نفر بوده‌است.

ایالت جامو و کشمیر به سه ناحیه تقسیم می‌شود: جامو، کشمیر و لِداخ(Ladakh). این ایالت دارای جاذبه‌های گردشگری بی‌شماری است. به «دره کشمیر» به‌سبب دورنماهای زیبا و رشته‌کوه‌های شگفت، « بهشت روی زمین» گفته می‌شود و «جامو» به «محل معابد جذاب» معروف است که همه ساله صدها هزار زایر هندو و مسلمانان آن‌ها را زیارت می‌کنند. «لداخ» نیز به سبب کوه‌های دور از دسترس و زیبا و همچنین فرهنگ بودایی به « تبت کوچک» شهره است.

جامو و کشمیر تنها ایالت هند با اکثریت مسلمان است. ۶۷٪جمعیت این ایالت پیرو اسلام هستند و در دره کشمیر این آمار به ۹۵٪ می‌رسد. این ایالت اجتماع پرتحرکی از هندوها، سیک‌ها و بودایی‌ها را داراست.بیشتر مردم جامو و کشمیر به زبانهای کشمیری، اردو، دوگری، پاهاری، بالتی، لاداکی، پنجابی، گوجری، و دادری صحبت می‌کنند. با این وجود اردو با رسم‌الخط فارسی، زبان اداری این ایالت است و اغلب مردم به زبان‌های هندی و انگلیسی به‌عنوان زبان دوم تکلم می‌کنند.

جارکند:
جارکند یا جارخند به هندی  झारखंडو به انگلیسی  Jharkhandو به اردو جهارکهند، ایالتی در شرق کشور هندوستان است. این ایالت در ۱۵ نوامبر ۲۰۰۰ از بخش جنوبی ایالت بیهار جداشد و اکنون از شمال با این ایالت، از غرب با اوتار پرادش و چتیسگر، از جنوب یا اوراسیا و از شرق با بنگال غربی هم مرز است و ۷۴.۶۷۷ کیلومتر مربع مساحت دارد. شهر صنعتی رانچی پایتخت این ایالت است.

کارناتاکا:
کارناتاکا، به انگلیسی Karnataka و به کاناراಕನಾ೯ಟಕ ، یکی از ایالت‌های جنوبی کشور هند است.
مرکز این ایالت شهر بنگالورو (یا همان بنگلور) است که با جمعیتی بالغ بر ۶ میلیون، سومین شهر پرجمعیت کشور هندوستان به شمار می‌آید. بسیاری از مردم این ایالت به زبان کانادا (یا بطور لفظی کانارا) گویش می‌کنند. این ایالت در گذشته ایالت میسور نام داشته که در سال ۱۹۷۳ به طور رسمی به کارناتاکا تغییر نام پیدا کرده‌ است.

کرالا:
کِرالا به زبان مالایالم കേരളം) ایالتی در جنوب کشور هند است که خط ساحلی طولانی و زیبایی با دریای عرب دارد.مرکز آن شهر تریواندروم است. کوچی و کوزیکود از دیگر شهرهای بزرگ این ایالت هستند. زبان رایج کرالا زبان مالایالم از تبار دراویدی است.

مادایا پرادش:

مادیا پرادش به هندی मध्यप्रदेश، به انگلیسی Madhya Pradesh که معمولاً به صورت MPنمایش داده می‌شود، یکی از ایالت‌های هندوستان است که در مرکز این کشور واقع شده و اغلب این ایالت را «قلب هندوستان» می‌خوانند.مرکز آن شهر بوپال است و بزرگترین شهر و پایتخت تجاری آن شهر ایندور می‌باشد.

مادیا پرادش بین ایالت‌های اوتار پرادش، چتیسگر، ماهاراشترا، گجرات و راجستان محصور است و مساحت آن ۳۰۸.۲۵۲ کیلومتر مربع می‌باشد.این ایالت پیش از آنکه در روز اول نوامبر سال ۲۰۰۰ چتیسگر را از آن جدا کنند بزرگترین ایالت هند بود.

مهاراشترا:
مَهاراشترا به مراتی महाराष्ट्र یکی از ایالات کشور هند است. مرکز این ایالت شهر مومبای (بمبئی)، یکی از مهمترین و پرجمعیت‌ترین شهرهای هند است. واژه «مهاراشترا» از لغت  Rathiمشتق و به معنای رانندگان ارابه‌های جنگی بوده که به آنها مهاراتیس می‌گفتند. این ایالت سومین ایالت بزرگ هند است و از نظر جمعیت پس از اوتار پرادش دومین ایالت به‌شمار می‌آید.درآمد سرانه در این ایالت ۶۰ درصد بالاتر از میانگین ملی است.شهر نظامی و دانشجویی پونا در این ایالت می‌باشد. در این ایالت تعداد زیادی از دانشجویان ایرانی و ایرانیان مقیم در هند زندگی می‌کنند. همچنین اغلب پارسیان هند در این ایالت مستقر هستند.

مانیپور:
مانیپور ایالتی در شمال شرق هندوستان است. مساحت آن ۲۲٬۳۴۷ کیلومتر مربع و مرکزش شهر ایمپال است.مانیپور از سوی شمال به ایالت ناگالند، از جنوب به میزورام و از غرب به آسام محدود و از شرق به کشور میانمار محدود می‌شود.

مگالایا:
به انگلیسی Meghalaya، یکی از ایالت‌های شمال شرق کشور هند است جمعیتی در حدود 2 میلیون در آن زندگی می‌کنند و در هسایگی ایالت آسام قرار دارد . مناطق سرسبز و کوهستانی بسیاری دارد و مردم آن آب و هوای نسبتا سردی را در طول سال تجربه می‌کنند.

میزورام:
میروزام ایالتی است در شمال شرقی هند که یکی از هفت ایالت خواهر هندوستان می‌باشد. مرکز این ایالت شهر ایزوال است.

این ایالت با ایالت‌های تریپورا، آسام، مانیپور همسایه بوده و با کشورهای بنگلادش و میانمار مرز مشترک دارد.در سال ۲۰۰۱ جمعیت این ایالت ۸۸۸.۵۷۳ بوده و با ۸۸.۴۹٪نرخ باسوادی دومین ایالت هند از این نظر به حساب می‌آید.

ناگالند:
به هندی नागालैंड یکی از ایالت‌های شمال شرقی کشور هند است.مرکز این ایالت شهر کوهیما و بزرگ‌ترین شهر آن دیماپور است.حدود ۸۴ درصد از مردم ناگالند از تیره‌های ناگا هستند که به زبان‌هایی از خانواده چینی-تبتی گویش می‌کنند. جنبش جدایی‌خواهی ناگالند و سرکوب آن از سوی دولت هند از سال ۱۹۴۷ که هند مستقل شده تا کنون، ۲۵ هزار نفر قربانی گرفته است.

اوریسا:
اوریسا ایالتی در شرق کشور هندوستان در کنار خلیج بنگال است. اوریسا نام امروزی منطقه ای باستانی است که کالینگا نامیده می‌شد که آشوک امپراتور سلسله موریا در ۲۶۱ پیش از میلاد به آنجا حمله کرد.اوریسا نوزدهمین ایالت بزرگ هند از نظر وسعت و یازدهمین از نظر کثرت جمعیت است و مرکز آن بوبانسور می‌باشد.

پنجاب:
پنجاب در زبان فارسی به معنی پنج رود (آب) است. پنجاب می‌تواند به یکی از موارد زیر مربوط باشد:
پنجاب (پاکستان)، ایالتی در پاکستان 
پنجاب (هند)، استانی در هند 
ولسوالی پنجاب، در افغانستان 
پنجاب (افغانستان)، مرکز ولسوالی پنجاب در افغانستان 

راجستان:

راجـِستان (राजस्थान) بزرگ‌ترین ایالت هندوستان است. ایالت راجستان در شمال غربی هند واقع شده است. در غرب آن پاکستان، در جنوب غربی آن گجرات، در جنوب شرقی آن مادیا پرادش، در شمال شرقی آن اوتار پرادش و هاریانا و در شمال آن پنجاب قرار دارد.مساحت راجستان ۳۴۲٬۲۳۹ کیلومتر مربع و مرکز آن شهر جیپور است. منطقه راجستان از ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد و پیش از آن مسکونی بوده‌است.

قبایل بهیل و مینا را نخستین ساکنان این منطقه می‌دانند. آریائیان در حدود ۱۴۰۰ پیش از میلاد به راجستان آمدند و با پس راندن بومیان پیشین به سوی جنوب، برای همیشه در راجستان نشیمن گزیدند.پشتون‌ها، ترک‌ها، ایرانی‌ها و مغول‌ها نیز بعدها به منطقه آمدند و با مردمان آن آمیختند.

سیکیم:
سیکیم ایالتی است در شمال شرقی کشور هندوستان که در دامنه هیمالیا واقع است.این ایالت کمترین جمعیت در هند را دارد و پس از گوا دومین ایالت کوچک هند به حساب می‌آید.مرکز این ایالت شهر گنگتوک است.

تامیل نادو:

به تامیلی தமிழ்நாடு) یکی از ۲۹ ایالت هند است. مرکز و بزرگ‌ترین شهر این ایالت چنای (نام پیشین: مَدرَس) است. تامیل نادو در جنوبی‌ترین قسمت شبه قاره هند واقع شده و با ایالت‌های کرالا، کارناتاکا، آندرا پرادش و همین طور ناحیه پودوچری هم مرز است. تامیل نادو یازدهمین ایالت هند از دید وسعت و هفتمین از دیدگاه جمعیت می‌باشد.

تریپورا:
یکی از ایالتهای کشور هندوستان می‌باشد که در شمال شرقی هند و در منطقه آسام واقع گردیده است. پایتخت و بزرگترین شهر این ایالت شهر زیبای اگرتلا می‌باشد.

اوتار پرادش:

به هندی उत्तरप्रदेश، به اردو: اتر پردیش، به انگلیسی:  Uttar Pradeshکه معمولاً با UP نمایش داده می‌شود، به معنی ایالت شمالی است که یکی از ایالت‌های شمالی کشور هندوستان با جمعیتی بالغ بر ۱۹۰ میلیون نفر است. مساحت ایالت اوتار پرادش ۲۳۸۵۶۶ کیلومتر مربع است و در شمال هند واقع شده است. این ایالت در میان ایالت‌های اوتارانچال، هیماچال پرادش، هاریانا، دهلی، راجستان، مادایا پرادش، چاتیسگر، جارکاند و بیهار محصور است.

شهر لکنو مرکز این ایالت است و بزرگترین شهر آن کانپور است که به‌عنوان مرکز مالی و صنعتی آن به‌شمار می‌رود.
مرتفع‌ترین شهر این ایالت الله‌آباد است و در این ایالت شهرهایی تاریخی مانند آگرا و بنارس وجود دارند که این ایالت را به یکی از قطب‌های مهم توریستی کشور هند تبدیل کرده‌است.اوتارپرادش دارای سابقة تاریخی است و بخشهایی از این سرزمین مورداحترام هندوان و بوداییان است. نفوذ اسلام در اوتارپرادش به سده‌های قبل از ۶ق/۱۲م بازمی‌گردد. در دوره سلاطین دهلی و گورکانیان، اوتارپرادش تحت فرمان آنها قرار گرفت و آثار و بقایای این دوره در جاهای مختلف این ایالت باقی است.

ایالت اوتارپرادش دارای رودخانه‌های پر آب و زمین حاصل‌خیز، و از مراکز کشاورزی هند است. برخی از تولیدات کشاورزی اوتارپرادش عبارتند از: برنج، گندم، سیب‌زمینی، نیشکر، توتون و پنبه. تولیدات صنعتی اوتارپرادش کاغذ، توتون، نساجی و چرم‌سازی است و از این میان، صنعت‌چرم‌سازی دارای اهمیت بسیار است.

اوتاراکند:

اوتاراکند یا اوتاراکهَند یا اوتارانچال(به معنی: منطقه، قسمت شمالی)، یکی از ایالت‌های شمالی کشور هندوستان است که در نوامبر سال ۲۰۰۰ از هیمالایا و استان مجاور اوتار پرادش به عنوان بیست و هفتمین ایالت هندوستان جدا شد.

بنگال غربی:

به زبان بنگالی পশ্চিমবঙ্গ، تلفظ: پُشچیمبُنگُ) یکی از ایالات شمال‌شرقی کشور هند است. ایالت بنگال غربی با کشور بنگلادش هم‌مرز است و این ایالت به‌همراه بنگلادش، منطقه قومی-زبانی بنگال را تشکیل می‌دهند. در شمال شرقی این ایالت، ایالت‌های آسام و سیکیم و کشور بوتان قرار دارد و در جنوب غربی آن، ایالت اریسا. بنگال غربی همچنین از سوی باختر با ایالت‌های جارکند و بیهار و از سوی شمال غربی با نپال هم‌مرز است. مرکز ایالت بنگال غربی شهر کلکته است.

مهم ترین آثار گردشگری در دهلی نو:

قُطُب منار:

ارتفاع این منار عظیم ۵/۷۲ متر است که ۳۹۹ پله دارد. این بنا از سنگ ساخته شده و جزو اولین بناهای عظیم هند و از نمونه‌های بارز معماری هندو - اسلامی است. تزئینات روی این منار بی نظیر است. این بنا در کنار مسجد قوه الاسلام در سال ۱۱۹۹ میلادی توسط قطب الدین ایبک در جنوب شهر دهلی و بر روی خرابه‌های تعداد زیادی از معابد مربوط به آئین جینیسم ساخته شده. در صحن اصلی مسجد ستون فولادی بزرگی مربوط به قرن پنجم میلادی وجود دارد که عامه، حلقه کردن دست از پشت، دور این ستون را خوش یمن می‌دانند.

مزار مهاتما گاندی (راج گت): مزار یادبود مهاتما گاندی رهبر نهضت ضد استعمار هند

آرامگاه یادبود "ماهانداس کارامچاند گاندی" (1948-1869) رهبر سیاسی و مذهبی هندی ها در شهر دهلی و در میان فضایی سرسبز قرار دارد: سکویی چهارگوش از مرمر سیاه. طبعا هندو ها مطابق رسوم شان جسد گاندی را سوزانده و به آب سپرده اند و حالا این مزار، محل ابراز ارادت و احترام هندیان، شخصیت های سیاسی، مذهبی جهان و البته علاقه مندان این شخصیت بزرگ تاریخ معاصر در سراسر دنیا به او به حساب می آید.

هر ساله در روز سی ام ژانویه، روز شهید، به یاد پدر ملی هند گردهمایی در این محل تشکیل می‌گردد.

کاخ ریاست جمهوری راشتراپاتی بهاوان و مغول گاردن:

در سمت منتهی الیه غربی میدان مرکزی دهلی نو که دروازه هند در میان آن قرار گرفته، مجموعه بزرگ کاخ ریاست جمهوری قرار دارد. دفتر نخست وزیر و وزارت خارجه معروف به ساوت بلاک (South Block) در حاشیه شرقی و ساختمان مدور مجلس هند نیز در حاشیه شمال شرقی این کاخ واقع شده است. این مجموعه، بخش اصلی از معماری انگلیسی دهلی‌نو است.

کاخ ریاست جمهوری دارای تالارهای بزرگ و ۳۴۰ اتاق است. باغ زیبا و معروف مغول گاردن در انتهای غربی محوطه این کاخ قرار دارد که سالی یک ماه، بازدید عموم از آن آزاد است. سالن معروف آشوکا در طبقه دوم این کاخ قرار دارد که محل برگزاری رسمی ترین برنامه‌های رئیس جمهور هندوستان است. سقف این سالن و حاشیه فوقانی دیواره‌های آن به مساحتی بیش از ۷۵۰ متر مربع، تماماً با نقاشیهای ایرانی و اشعار فارسی پوشیده شده‌است.

دروازه هند:

دروازه هند (Gateway of India)در شهر مومبای یا بمبئی نام طاق نصرتی است که بریتانیایی‌ها آن را بنا نهاده‌اند. این طاق در منطقه «کـُّلابـه» در جنوب شهر بمبئی و در مدخل بندرگاه (أپولوبندر) و در کنار دریا واقع است. ارتفاع این بنا ۲۶ متر است.

این بنا از نادر آثار تاریخی‌ای است که به مناسبت یک رویداد، برای پذیرایی از میهمان ساخته شده‌است. دروازه هندوستان یک طاق نصرت باشکوهی است که به مناسبت دیدار شاه جرج پنجم و شهبانو مری بریتانیا از هند ساخته شده بود.

این دروازه عظیم که احداث آن سال ۱۹۴۷ میلادی پایان یافت، بیشتر نقش سنگ قبر سلطه بریتانیا بر هند را ایفا کرد. در همان سال بود که ملوانان بریتانیایی از زیر همین دروازه زیبا رد شدند، سوار کشتی‌هایشان شدند و برای همیشه هندوستان را به مقصد انگلیس ترک کردند. جنس دروازه هندوستان بازالت یا نوعی سنگ آتش‌زنه زرد رنگ است که روی آن شبکه‌کاری شده‌است. آن حالت دروازه‌های یک کاخ مجلل را دارد، با چهار منار کوچک در چهار ضلع آن. بر تخته سنگ بزرگی که بر سر در طاق دروازه هند قرار دارد، نام پادشاه بریتانیای کبیر «جرج ششم» وتاریخ ورود او به شهر بمبئی حک شده‌است.

این مکان یکی از اماکن مشهور، تاریخی و گردشگری بمبئی به شمار می‌آید. سنگ بنای دروازه هند در ۲۱ مارس ۱۹۱۳ توسط لرد سیدنهام گذارده شد و در ۱۹۲۷ کامل گردید. در سال ۱۹۴۸ استعمارگران انگلیسی خاک هند را از همین دروازه ترک کردند.

با توجه به این سابقه تاریخی، دروازه هند یکی از محبوب ترین محل‌ها برای گردهمائی گردشگران خارجی است. دروازه هند، در عین حال در کنار هتل تاج محل واقع شده که محل اقامت خارجی‌های ثروتمندتر است و برای رفتن به جزیره فیل‌ها از دیگر مناطق دیدنی این شهر باید از این مکان حرکت کرد و می‌توان از کنار آن نظاره‌گر ساحل زیبای دریای عرب بود.

قلعه کهنه (پورانا کیلا):

قلعه کهنه هند معروف به پورانا کیلا بر روی خرابه های شهر کهن پاندواها که زمانی درکنار رودخانه یامونا قرار داشته، توسط شیرشاه سوری طی سالهای 1538 و 1545 ساخته شده است.

مسجد جامع دهلی:

این مسجد در هندوستان با نام "مسجد جهان نما" شهرت دارد و مسجد جامع تنها اشاره ای به برگزاری نماز جماعت روزهای جمعه در این مسجد است. محوطه خارجی این مسجد می تواند بیش از 25 هزار نمازگزار را در خود جای دهد. این مسجد همچنین دربرگیرنده چندین قطعه اشیای باستانی و عتیقه بوده که در آن میان می توان به قرآنی اشاره کرد که روی پوست آهو نوشته شده است.

شاه جهان چندین مسجد مهم دیگری را چون مساجد آگره، اجمر و لاهور ساخته است. طرح طبقات مسجد جامع بسیار به موتی مسجد (مسجد مروارید) در آگره شباهت دارد، اما مسجد جامع بزرگتر از آن بوده و دارای دو طبقه است. قسمت اعظم این مسجد به علت وسعت زیر بنایی که شاه جهان برای آن برگزید بعدها به آن اضافه شد. شاه جهان حاکم مغول همان شاهی بود که دستور ساخت تاج محل را در شهر آگره، هندوستان برای همسر محبوب خود ممتاز محل نیز صادر کرد.

محوطه خارجی مسجد از طرف شرق، شمال و جنوب به سه ردیف پلکان منتهی می شود که همگی با ماسه سنگهای قرمز رنگ ساخته شده است. در شمالی مسجد 39 پله، در جنوبی 33 پله و در شرقی که محل ورود خانواده سلطنتی بوده 35 پله دارد. این پله ها برای جایگیری دکه های غذایی و فروشگاه ها هنرمندان خیابانی مورد استفاده قرار می گرفت.عصر هنگام در شرقی مسجد جهان نما به بازار فروش مرغ و ماکیان تبدیل می شود. پیش از جنگ 1857 استقلال هندوستان نزدیک در جنوبی مسجد یک مدرسه قرار داشت که طی جنگ استقلال هندوستان کاملا تخریب شد. بازار بزرگ چندی چوک به معنای میدان نقره در قسمت شمالی این مجسد قرار داشت که توسط جهان آرا بیگم دختر شاه جهان ساخته شد و یادآور هنر و تمدن عصر مغول است.

مسجد جامع دهلی رو به سمت غرب دارد و هر سه طرف آن با ایوانهای طاقدار قوسی شکل پوشانده شده که درگاه برج مانند آن رو به مرکز مسجد قرار دارد. این مسجد حدود 800 متر طول و 27 متر عرض دارد و سقف آن با سه گنبد پوشانده شده است. هر کدام از گنبدهای این مسجد با مرمرهای سیاه و سفید کار شده اما گنبد بالایی آن با طلا پوشانده شده است.

دو مناره این مسجد 40 متر ارتفاع دارد و دربرگیرنده 130 پله است که با مرمر سفید و سنگ ماسه قرمز فرش شده است. در محوطه پشتی این مسجد نیز چهار مناره کوچک که به مناره های جلویی شباهت دارد قرار گرفته است.زیر گنبدهای مسجد سالنی قرار گرفته که هفت ورودی قوس دار آن رو به سمت غرب است و دیوارهای مساجد تا ارتفاع کمر با مرمر پوشانده شده است. غیر از این سالن نیز، سالن اقامه نماز دیگری در مسجد قرار دارد که 60 در 27 متر مربع تخمین زده شده است و هفت ورودی قوس دار دارد. در بالای هر کدام از این ورودیهای قوسی شکل لوحهایی از مرمر سفید قرار داد که 2/1 متر طول و 76 سانتی متر عرض دارد که روی آن با مرمر سیاه حکاکی شده است. روی این لوحها تاریخ ساخت مسجد حک و از فضائل و سلطنت شاه جهان نقل شده است.

کف مسجد با مرمر سیاه و سفید فرش شده و قسمتی که قرار است سجاده هر نمازگزار باشد با سنگهای مرمر مشخص شده است. این سجاده های مرمرین از نظر اندازه 44/91 سانتی متر در 50 سانتی متر بوده و در در مجموع 899 سجاده سیاه مرمرین در کف مسجد جایگذاری شده است.

قلعه سرخ (رد فورت یا لال قلعه):

قلعه سرخ، رد فورت یا لال قلعه (Red Fort or Lal Qila) بزرگترین مرکز جلب گردشگران در شهر دهلی پایتخت هندوستان است. لال در زبان هندی به معنی قرمز است. دستور احداث این قلعه را شاه جهان امپراتور گورکانی، وقتی که پایتخت خود را از اگرا به دهلی تغییر داد، صادر کرد. ساخت آن نه سال به طول انجامید و در سال ۱۶۴۸ تکمیل شد. این قلعه در کنار رود یامونا قرار دارد و به شکل یک هشت ضلعی نامنظم و که به وسیله دیواری از سنگهای قرمز رنگ محصور گشته که طول آن ۵/۲ کیلومتر و ارتفاع آن از ۱۶ تا ۳۳ متر متغیر است.

آرامگاه همایون:

آرامگاه همایون یا «همایون تمب» آرامگاه همایون است که به نصیر الدین همایون مشهور بود، او دومین پادشاه امپراتوری مغولی هند یا گورکانیان هند بود. این مقبره در منطقه نظام الدین و در مزکز شهر دهلی قرار دارد. این بنا مربوط به قرن شانزدهم میلادی است و از جاذبه‌های گردشگری پایتخت هند به‌حساب می‌آید. آرامگاه همایون اولین باغ ایرانی ساخته شده در شبه‌قاره هند است.

همایون دومین پادشاه گورکانی هند پس از پانزده سال که در دربار ایران پناهنده بود به کمک شاه طهماسب اول به کشورش بازگشت و به طور ناگهانی پس از چندماه از دنیا رفت. گفته می‌شود با شنیدن صدای اذان به سرعت از پله‌های کتابخانه‌اش پایین آمد که سقوط کرد و جان سپرد. او به هنر و علوم عشق می‌ورزید و در کتابخانه‌اش شمار زیادی از هنرمندان نقاش، خوشنویس، تذهیب‌کار و صحاف ایرانی و هندی را گرد آورده بود که به کار تولید و تکثیر آثار علمی و نسخه‌های نفیس هنری اشتغال داشتند. او در بازگشت به هند، گروهی از هنرمندان ایرانی را با خود به همراه برد. بنا بر این شگفت انگیز نیست که این مقبره و بناهایی که بعدها در هندوستان ساخته شد مانند تاج محل از الگوهای ایرانی و میراث معماری هند و ایران بهره گرفته باشد.

همسر وی حمیده بانو بیگم که در ایران با معماری ایرانی آشنا شده بود با الهام از مقابر ایرانی و فضای چهار باغ یا باغ جنت آرامگاه همایون را در سال ۱۵۶۲ یک سال پس از مرگ همایون آغاز و پس از هشت سال (نه سال پس از مرگ همایون) به پایان رساند.معماران این باغ پدر و پسری بودند که از هرات به دهلی آورده شده بودند به نام‌های سید محمد بن میرک غیاث الدین و پدر وی میرک غیاث الدین.

معماری هند از زمان همایون بیش از پیش رنگ و بوی ایرانی یافت. همایون که شیفته فرهنگ و هنر ایرانی بود در همه شئوون از جمله معماری تحت تأثیر هنرمندان ایرانی قرار گرفت. آرامگاه همایون مانند سایر آثار معماری دوره گورکانی هند دارای عناصر فراوان معماری ایرانی است با این تفاوت که در کنار به کار رفتن کاشی‌کاری به رسم هندیان تخته‌سنگ‌هایی نیز در بنا به کار رفته‌است. تأثیر معماری ایرانی به بهترین وجهی در بنای آرامگاه همایون مشهود است. این بنا که یکی از ایرانی‌ترین بناهای هند است دارای کاشی‌کاری مختلط و ترکیب پیچیده شاه‌نشین‌های قوسی شکل و گنبدهای باریک است. این مقبره عظیم با سنگ سرخ تزئین و باغ آن کاملاً شبیه چهارباغ اصفهان است.

بخش دوم: جاذبه های گردشگری حیدرآباد:

    * چار منار (Char Minar) چهار منار عمارتی مربع شکل با ارتفاع ۲۶ و عرض ۲۰ متر قدیمی ترین بنای تاریخی شهر حیدرآباد است که در سال ۱۰۰۶ قمری (۱۵۹۱ میلادی) به دستور محمد قلی قطب شاه بنا گردیده‌است. این بنای عظیم تاریخی دارای چهار مناره و چهار دروازه بزرگ می‌باشد و هر یک از دروازه‌ها به یک خیابان منتهی می‌شود و بنای اولیه شهر حیدرآباد بر مبنای چهار منار نهاده شده‌است. این اثر تاریخی که به عنوان سمبل شهر حیدرآباد شناخته می‌شود آمیزه‌ای از فرهنگ اسلامی ایرانی‌است و سبک معماری آن مانند معماری شهر اصفهان می‌باشد و در قسمت داخلی آن مابین هر یک از ستون‌ها نام حضرت رسول و علی در کنار هم نوشته شده‌است. این بنای دو طبقه در زمان قطب شاهیان به عنوان مدرسه علوم دینی استفاده می‌شد.

    * موزه سالار جنگ (Salar Jung Museum) سومین موزه بزرگ در هند است که در آن اشیای قدیمی از سراسر جهان گرد آورده شده که نمادی از تمدن‌های گوناگون در جهان است. نواب میر یوسف علی خان مشهور به سالار جنگ (۱۸۸۹-۱۹۴۹م) که در گذشته‌ها در سمت وزیر بزرگ در حیدر آباد کار می‌کرد در ۳۵ سال قسمت عمده دارایی خود را برای گردآوری این اشیای قدیمی صرف کرد. در این موزه اوراق دست نوشته به زبان فارسی دری وجود دارد. زبان فارسی در سده‌های ۱۶ در هند کاربرد داشته و شاهانگورکانی و قطب شاهیان به ترویج آن پرداخته بودند.

    * مکه مسجد (Mecca Masjid) یکی از معروف ترین مساجد و بزرگترین مسجد جنوب هند است که در سمت جنوب غربی چهار منار واقع شده‌است. بنای این مسجد در سال ۱۰۲۷ هجری قمری/۱۶۱۷ میلادی به دستور سلطان محمد قطب شاه آغاز و در زمان ابوالحسن قطب شاه پایان یافت. صحن این مسجد حدود ۷۵۰۰ متر مربع است و در ابتدای در ورودی آن حوض بزرگی قرار دارد. نمای بیرونی مسجد از ۵ قوس محرابی شکل و نمای داخلی آن ۱۵ قوس محرابی دارد. دو مناره بلند در دو گوشه جلوی بنا و یک ساعت آفتابی از دیگر مشخصه‌های این مسجد است. سلطان محمد این مسجد را «بیت العتیق» نام نهاد و هنگامی که حیدرآباد به دست سلطان اورنگ زیب سقوط کرد، وی نام آن را به «مکه مسجد» تغییر داد. علت این تغییر نام آن است که در هنگام ساخت مسجد مقداری از خاک مقدس مکه در بنای آن بکار برده شده‌است. معروف است برای قرار دادن سنگ بنای این مسجد سلطان محمد دستور داد هر کسی که از نوجوانی نماز یومیه‌اش قضا نشده‌است حاضر شود. تنها دو نفر حاضر شدند و قسم شرعی یاد کردند که هیچ یک از نمازهای آنها قضا نشده‌است. سپس خود سلطان محمد قسم یاد کرد که نه تنها از سن ۱۲ سالگی نماز واجبش قضا نشده بلکه نمازهای تهجد وی نیز ترک نگردیده‌است. لذا او به اتفاق دو نفر دیگر سنگ بنای مسجد را نهاده و کار ساختمان آن آغاز گردید.

    * قلعه گلکنده که در زمان سلسله کاکاتیا در سال ۵۳۸ هجری قمری تاسیس و در زمان قطب شاهیان به عنوان پایتخت برگزیده شد دارای بناها، برج‌ها و استحکامات زیبا و هشت دروازه می‌باشد. بقایای این قلعه هنوز هم بر فراز تپه‌ای واقع در منطقه گلکندا در جنوب غربی حیدرآباد، مهمترین مرکز توریستی شهر به شمار می‌رود. قلعه گلکندا با اصول مهندسی برگرفته از سبک معماری ایران و هند احداث گردیده و دارای جایگاه‌های حفاظتی و دیده بانی در بالای دیوارهی بلند این قلعه می‌باشد. قلعه گلکنده دارای چند دروازه اصلی و راه‌های ورودی و خروجی مخفی متعددی است که هر چند تخریب گردیده ولی هنوز جذابیت‌های خود را برای گردشگران از دست نداده‌است.

    * هفت گنبدان قطب شاهی مجموعه‌ای از ۹۲ بنای تاریخی (شامل مساجد، مقابر، حمام و دیگر ابنیه تاریخی) است که مقابر پادشاهان سلسله قطب شاهی در آن قرار دارد. از جمله این مقابر مقبره محمد قلی قطب شاه، سلطان قلی، جمشید قلی، ابراهیم قلی و عبداله قطب شاه می‌باشد. این مجموعه که در نزدیکی قلعه گلکنده قرار دارد به اعتراف باستان شناسان یکی از مجموعه‌های بی نظیر تاریخی است که در صورت مرمت و بازسازی می‌تواند با بناهای تاریخی مهم هند و جهان در جذب گردشگران رقابت کند اما متاسفانه طی سال‌های متمادی مورد بی توجهی قرار گرفته و در حال حاضر از وضعیت مناسبی برخوردار نیست.

      * پادشاهی عاشورخانه: در زمان سلطان ابراهیم قطب شاه یعنی سال ۱۵۷۸ میلادی سنت برگزاری مراسم اربعین حضرت علی و عزاداری اهل تشیع مرسوم گردید و در این زمان عاشورخانه‌های متعددی تاسیس شد که در آنها مردم در ایام محرم به عزاداری می‌پرداختند و یکی از عاشورخانه‌های مهم که در بخش قدیم شهر حیدرآباد می‌باشد عاشورخانه پادشاهی است. لازم به ذکر است که تنها در شهر حیدرآباد ۱۱ هزار عاشورخانه وجود داشته که ۵ هزار از آن در دست شیعیان و ۶ هزار آن در اختیار اهل سنت بوده‌است و در حال حاضر تحت نظارت سازمان اوقاف ایالت آندرا پرادش می‌باشد.

    * لاد بازار (Lad Bazar) این بازار که به داشتن جواهرات زیبا و النگوهای رنگین هندی مشهور است.

    * قصر چهار محله که در اصطلاح اردو به آن «چو محله» می‌گویند، مجموعه‌ای از چهار قصر در کنار یکدیگر می‌باشد که در زمان میرعثمان علی خان بنا گردید. این مجموعه تاریخی یکی از زیبا ترین بناهای شهر حیدرآباد می‌باشد که در آن موزه‌ای از عکسها و لباسهای متعلق خانواده پادشاهی قرار دارد.

    * راموجی فیلم سیتی (بزرگترین شهرک سینمایی جهان)

با توجه به اشتیاق بیش از حد مردم هند به صنعت سینما مراکز مختلفی در هند برای تولید محصولات سینمایی بوجود آمده‌است. یکی از مراکز بزرگ سینمایی که در فاصله چند کیلومتری جنوب شرقی شهر حیدرآباد قرار دارد شهرک سینمایی راموجی است. این مجموعه بزرگ سینمایی در سال ۱۹۹۵ توسط راموجی رائو سردبیر روزنامه اینالو در زمینی به وسعت ۲۰۰ هکتار تاسیس گردید. این شهرک علاوه بر ساخت فیلم‌های مختلف سینمایی و تلویزیونی مرکزی برای ارسال امواج ۱۲ کانال تلویزیونی به زبان‌های اردو، تلگو و هندی می‌باشد که تمام آنها نیز توسط آقای راموجی مدیریت می‌شود. علاوه بر آن شهرک راموجی باداشتن باغ‌ها و بخش‌های مختلف تفریحی و ماکت‌های دیدنی، یکی از مراکز عمده تفریحی مردم شهر حیدرآباد در تمام طول سال می‌باشد.

    * دریاچه حسین سگر یا سد حسین سگر (حسین ساغر) که در حال حاضر دریاچه این سد در میان شهر حیدرآباد قرار گرفته در زمان محمد قلی قطب شاه توسط حسین شاه ولی از عالمان دربار قطب شاهیان با هدف جمع آوری و استفاده از آب‌های منطقه کوهستانی شمال غرب حیدرآباد (منطقه بانجاراهیلز و جوبلی هیلز) طراحی گردید. در حال حاضر این دریاچه تنها به عنوان محلی برای تفریح مردم شهر مورد استفاده قرار می‌گیرد و آب آن به هیچ وجه قابل شرب نیست. در مراسم عید گانش از اعیاد هندوان که در اوایل شهریور ماه هر سال برگزار می‌شود هزاران مجسمه گچی، سیمانی و گلی کوچک و بزرگ در این دریاچه ریخته می‌شود که این امر موجب آلودگی بیشتر آب آن می‌گردد. لازم به ذکر است در سال ۱۹۹۲ مجسمه بزرگ سنگی بودا در وسط این دریاچه نصب گردید و در اطراف آن مجموعه‌ای تفریحی برای مراجعین در نظر گرفته شده‌است.

    * مجسمه بودای حیدرآباد که در میان دریا و یا در حقیقت سد حسین سگر سر بلند کرده و با تواضع و فروتنی به آدمیان می‌نگرد. بوداییان در هند کم نیستند. این مجسمه در همین سالهای اخیر به کوشش یکی از سیاست‌مداران هندو مذهب حیدر آباد در چاپان ساخته شد و به حیدرآباد آورده شد تا در میان سد حسین سگر که به صورت غیر طبیعی در وسط شهر خوابیده‌است، نصب گردد؛ اما مجسمه در جریان نصب میان آب افتاد و تا دوسال در آنجا خوابید، تا این که با کوشش زیاد دوباره از آب کشیده شد. مجسمه هیچ درزی برنداشته و دوباره نصب گردید.

    * قصر فلک نما که در منطقه شهر قدیم در جنوب چهار منار در بالای تپه‌ای بلند قرار دارد این قصر در سال ۱۸۵۰ میلادی توسط اقبال‌الدوله نخست وزیر میر محبوب علی شاه نظام ششم سلطنت آصف جاهی جهت اقامت شخصی وی بنا گردید اما در روز افتتاح این قصر، بنای مذکور نظر شاه را جلب نموده و وی دستور خریداری آن را صادر می‌نماید. این قصر دارای ۳۰۰ اتاق بزرگ و سالن‌های مختلف است و در حال حاضر بعنوان هتل مورد استفاده قرار می گیرد و یکی از گرانترین هتل های هند محسوب می گردد.